Tăng huyết áp: các chỉ số cần quan tâm

Tăng huyết áp là một tình trạng bệnh lý phổ biến trong cộng đồng. Theo thống kê hiện nay trên thế giới có đến 1,13 tỷ người có huyết áp cao, con số này được dự đoán lên đến 1,56 tỷ người vào năm 2025. Bệnh thường diễn tiến âm thầm và gây ra những biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng người bệnh hoặc để lại gánh nặng tàn phế. 

1. Huyết áp là gì?

Huyết áp là áp lực của máu tác động lên thành động mạch. Huyết áp được tính bằng đơn vị mmHg và được xác định bằng cách đo huyết áp. Huyết áp có hai chỉ số:

• Huyết áp tâm thu thể hiện ở chỉ số trên, là huyết áp khi tim co bóp
• Huyết áp tâm trương thể hiện ở chỉ số dưới, là huyết áp khi tim bạn được thư giãn

Ví dụ: Huyết áp 130/80mmHg: 130 là huyết áp tâm thu, 80 là huyết áp tâm trương. Vì vậy khi bác sĩ hoặc y tá cho bạn biết huyết áp của bạn, thì họ sẽ nói 2 con số.

Ngoài chỉ số huyết áp chuẩn thì các chỉ số cao hay thấp đều cảnh báo dấu hiệu bệnh lý bất thường trong cơ thể. Vậy nên, với những người có tiền sử về bệnh huyết áp thì đều không nên chủ quan với sự tăng hay giảm bất thường của chỉ số này. Việc theo dõi huyết áp thường xuyên là điều nên làm với tất cả những người có bệnh lý này để phòng tránh những trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra.

2. Huyết áp chuẩn bình thường có chỉ số bao nhiêu?

Thông thường, khi đo huyết áp, người ta tính bằng 2 chỉ số là huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Là 2 chỉ số áp lực của máu lên động mạch khi tim co bóp và giãn ra.

Ở trạng thái bình thường, chỉ số huyết áp chuẩn ở mức:

• Huyết áp tâm thu: từ 90 – 129 mmHg.

• Huyết áp tâm trương: Từ 60 – 84 mmHg.

Chỉ số huyết áp này có thể thay đổi tùy theo thời điểm trong ngày, lên hoặc xuống tùy thể trạng từng người. Nếu chỉ số này quá cao hoặc quá thấp so với mức bình thường đều là những dấu hiệu cảnh báo bất thường về sức khỏe mà mỗi người không nên chủ quan.

• Huyết áp bình thường cao: SBP từ 120-129 mmHg và DBP dưới 80 mmHg.
• Tăng huyết áp độ 1: SBP từ 130-139 mmHg hoặc DBP từ 80-89 mmHg.
• Tăng huyết áp độ 2: SBP từ 140 mmHg trở lên hoặc DBP từ 90 mmHg trở lên.
• Bệnh tăng huyết áp: SBP từ 180 mmHg trở lên hoặc DBP từ 120 mmHg trở lên.

Huyết áp có thể thay đổi tùy theo nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm độ tuổi. Các chỉ số huyết áp theo độ tuổi của người lớn được thể hiện bằng bảng sau đây:

Độ tuổi	Huyết áp bình thường	Huyết áp tăng cao độ 1	Huyết áp tăng cao độ 2
< 18	SBP dưới 120 mmHg	SBP từ 120-129 mmHg	SBP từ 130-139 mmHg
DBP dưới 80 mmHg	DBP từ 80-84 mmHg	DBP từ 85-89 mmHg
18-29	SBP dưới 121 mmHg	SBP từ 130-139 mmHg	SBP từ 140-159 mmHg
DBP dưới 80 mmHg	DBP từ 80-89 mmHg	DBP từ 90-99 mmHg
30-39	SBP dưới 122 mmHg	SBP từ 130-139 mmHg	SBP từ 140-159 mmHg
DBP dưới 81 mmHg	DBP từ 80-89 mmHg	DBP từ 90-99 mmHg
40-49	SBP dưới 123

Bảng chỉ số huyết áp theo từng độ tuổi

3. Những yếu tố làm ảnh hưởng đến chỉ số huyết áp chuẩn

Chỉ số huyết áp chuẩn của mỗi người luôn có sự thay đổi theo thời điểm nhất định. Tuy nhiên, cần lưu ý những trường hợp thay đổi chỉ số huyết áp do nguyên nhân bệnh lý và là nguy cơ gây bệnh. Chỉ số này có thể thay đổi do những nguyên nhân như sau:

Do tâm lý và vận động

Việc vận động mạnh hay tâm lý lo âu, căng thẳng, hồi hộp sẽ khiến so tim co bóp nhanh hơn làm tăng áp lực của máu lên thành động mạnh. Vì thế, chỉ số huyết áp sẽ cao hơn mức bình thường.

Do “sức khỏe” của động mạnh

Máu được lưu thông thông qua động mạch để đi khắp cơ thể nuôi dưỡng các tế bào. Nếu động mạnh “khỏe mạnh” có sự cho giãn tốt, không bị cản trở thì việc lưu thông máu diễn ra dễ dàng. Vì thế không làm ảnh hưởng đến chỉ số huyết áp.

Do vậy, với những bệnh nhân bị xơ vữa động mạch, nhất là ở người cao tuổi, sức đàn hồi và co giãn kém của động mạch sẽ khiến cho máu lưu thông khó khăn. Thậm chí là tắc nghẽn mạch máu. Vì thế gây áp lực lớp cho thành động mạch dẫn đến tăng huyết áp thường xuyên hơn.

Do thiếu máu

Nếu lượng máu trong cơ thể thấp sẽ không đủ tạo áp lực để vận chuyển máu trong động mạch. Điều này dẫn đến chỉ số huyết áp giảm, gây bệnh lý huyết áp thấp. Tình trạng này rất thường gặp với những người có sức khỏe yếu, thường xuyên căng thẳng mất ngủ, thiếu máu hoặc mất máu nhiều dẫn đến ngất xỉu, tử vong.

Do các yếu tố bên ngoài

Chỉ số huyết áp chuẩn cũng thay đổi do những nguyên nhân từ bên ngoài cơ thể:

Tư thế ngồi: việc ngồi không đúng tư thế có thể dẫn đến việc máu không được lưu thông, huyết áp giảm hoặc tăng.

Sinh hoạt thường ngày: Thói quen sinh hoạt ảnh hưởng rất lớn đến huyết áp. Những người thường xuyên ăn mặn, chế độ ăn nhiều dầu mỡ, các chất kích thích lâu dần dẫn đến tình trạng xơ cứng thành động mạch, làm tăng huyết áp thường xuyên.

Thói quen vận động: Những người không có thói quen vận động, thể dục thường xuyên thường sẽ có chỉ số huyết áp không ổn định. Việc thể dục thể thao đều đặn sẽ giúp máu lưu thông tốt, phòng tránh được trường hợp tăng huyết áp bất thường.

4. Một số phương pháp để giúp ổn định huyết áp

Với những người có bệnh lý về huyết áp, nhất là người trung và cao tuổi cần đặc biệt lưu ý thay đổi lối sống để điều chỉnh huyết áp về chỉ số huyết áp chuẩn. Theo đó, nên vận dụng những phương pháp sau:

Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý

Nên xây dựng một thực đơn ăn uống lành mạnh, khoa học. Hạn chế ăn thức ăn mặn, đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ. Tăng cường thực phẩm tươi, giàu vitamin để tăng sức đề kháng cơ thể. Không sử dụng rượu, bia, thuốc lá hay các chất kích thích khác.

Thể dục đều đặn

Nên rèn thói quen thể dục đều đặn, thường xuyên để giảm hấp thụ nhiệt lượng, tăng cường lưu thông máu. Ở mỗi lứa tuổi và thể trạng khác nhau nên lựa chọn những bài thể dục phù hợp và duy trì mỗi ngày.

Cân bằng về tâm lý

Không nên làm việc quá căng thẳng, tạo thói quen sống và làm việc khoa học, có giờ giấc nghỉ ngơi hợp lý.

Theo dõi huyết áp và tầm soát bệnh về huyết áp

Nên có máy đo huyết áp để theo dõi huyết áp tại nhà với những người có bệnh lý về áo huyết áp. Với người trẻ có dấu hiệu bất thường về sức khỏe, hãy nên thực hiện tầm soát về bệnh huyết áp để có giải pháp phòng ngừa bệnh lý nguy hiểm.