Nắng nóng cảnh giác với tình trạng mất nước, rối loạn điện giải

Làm việc dưới thời tiết nắng nóng khiến cơ thể rất dễ bị mất nước. Nếu không chú ý bổ sung lượng nước kịp thời, mất nước kéo dài có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nhận biết mất nước thế nào?

Các triệu chứng và dấu hiệu mất nước có thể nhẹ, chẳng hạn như khát nước tăng lên, hoặc nghiêm trọng và đe dọa tính mạng, tùy thuộc vào mức độ mất nước. Các phản ứng ban đầu của cơ thể đối với tình trạng mất nước là khát để tăng lượng nước vào và giảm lượng nước tiểu để cố gắng duy trì lượng nước mất đi. Nước tiểu sẽ trở nên cô đặc và có màu vàng hơn.

Khi mức độ mất nước tăng lên, nhiều triệu chứng có thể trở nên rõ ràng hơn như: Khô miệng, ngừng chảy nước mắt, có thể ngừng đổ mồ hôi, chuột rút, buồn nôn và ói mửa, tim đập nhanh, chóng mặt (đặc biệt là khi đứng), giảm lượng nước tiểu…

Mất nước có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho cơ thể.

Cơ thể cố gắng duy trì cung lượng tim (lượng máu được tim bơm đi nuôi cơ thể); và nếu lượng chất lỏng trong không gian nội mạch giảm, cơ thể sẽ bù đắp cho sự sụt giảm này bằng cách tăng nhịp tim và làm cho các mạch máu co lại để cố gắng duy trì huyết áp và lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng của cơ thể. Cơ thể ngăn chặn dòng chảy của máu từ da đến các cơ quan nội tạng, chẳng hạn như não, tim, phổi, thận và ruột; làm cho da cảm thấy mát và ẩm ướt. Cơ chế đối phó này bắt đầu thất bại khi mức độ mất nước tăng lên.

Khi bị mất nước nghiêm trọng, tình trạng lú lẫn và suy nhược sẽ xảy ra do não và các cơ quan khác trong cơ thể nhận được ít máu hơn. Cuối cùng, hôn mê, suy nội tạng và tử vong có thể xảy ra nếu tình trạng mất nước vẫn không được điều trị.

Biến chứng nguy hiểm

Suy thận: Suy thận là một hiện tượng phổ biến và thường có thể hồi phục, nếu nó là do mất nước và được điều trị sớm. Khi tình trạng mất nước tiến triển, thể tích chất lỏng trong cơ thể giảm và huyết áp có thể giảm. Điều này có thể làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng bao gồm thận và giống như bất kỳ cơ quan nào bị giảm lưu lượng máu; nó có khả năng không thực hiện được công việc của mình.

Hôn mê: Nguồn cung cấp máu lên não giảm có thể gây ra lú lẫn, thậm chí hôn mê.

Sốc: Khi lượng chất lỏng mất đi lấn át khả năng bù đắp của cơ thể, lưu lượng máu và cung cấp oxy đến các cơ quan quan trọng của cơ thể trở nên không đủ và chức năng tế bào và cơ quan có thể bắt đầu bị hỏng. Nếu các cơ quan bắt đầu hoạt động sai,  tử vong có thể xảy ra.

Các bệnh liên quan đến nhiệt và các biến chứng liên quan: Trong bệnh liên quan đến nhiệt, việc cơ thể cố gắng tự làm mát bằng cách đổ mồ hôi có thể gây ra tình trạng mất nước đến mức các cơ có thể bị co thắt (chuột rút do nhiệt). Thông thường, các cơ đang bị căng sẽ bị co thắt (ví dụ: ở những người làm việc bên ngoài trong môi trường nóng, cơ tay và chân có thể bị co thắt khi nâng và di chuyển vật nặng hoặc thiết bị; ở vận động viên, cơ chân có thể bị co cứng do chạy). Khi mất nước tăng lên, các triệu chứng kiệt sức do nhiệt có thể xảy ra và bao gồm suy nhược, choáng váng, buồn nôn và nôn. Nếu các triệu chứng được nhận biết và bệnh nhân không di chuyển khỏi nhiệt độ cao và bù nước, tình hình có thể tiến triển thành đột quỵ do nhiệt… Bệnh nhân sẽ ngừng đổ mồ hôi, thay đổi trạng thái tinh thần bao gồm lú lẫn và hôn mê, và nhiệt độ cơ thể có thể tăng lên 41oC hoặc cao hơn. Đột quỵ do nhiệt là một trường hợp cấp cứu y tế, cần đưa tới bệnh viện ngay lập tức trong tình huống này.

Bất thường về điện giải: Trong tình trạng mất nước, các bất thường về điện giải có thể xảy ra do các khoáng chất quan trọng (như natri, kali và clorua) bị mất khỏi cơ thể qua mồ hôi. Ví dụ, bệnh nhân bị tiêu chảy hoặc nôn nhiều có thể bị mất một lượng đáng kể kali, gây yếu cơ và rối loạn nhịp tim.

Điều quan trọng cần nhớ là tình trạng mất nước không diễn ra nhanh chóng, và đôi khi có thể mất hàng giờ để điều chỉnh từ từ sự thiếu hụt chất lỏng và cho phép các chất điện giải tự phân bố lại một cách thích hợp trong các không gian khác nhau trong cơ thể. Nếu việc bù nước được thực hiện quá chậm, bệnh nhân có thể bị hạ huyết áp và sốc quá lâu. Nếu thực hiện quá nhanh, nồng độ nước và chất điện giải trong các tế bào cơ quan có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, khiến các tế bào sưng lên và cuối cùng bị hư hỏng.

Mất nước do thời tiết là tình trạng có thể phòng tránh được. Nếu có thể, không nên lên lịch các hoạt động trong ngày nắng nóng. Những người làm việc trong môi trường nóng cần chú ý uống nhiều nước và tự ý thức về tình trạng của mình, bất cứ khi nào có cơ hội hãy nghỉ ngơi ở khu vực râm mát. Người già và trẻ nhỏ có nguy cơ mắc bệnh cao nhất do hệ thống điều chỉnh nhiệt độ kém, do vậy trong các đợt nắng nóng, cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe người cao tuổi.